کاربری زمین
کاربری زمین که از آن با عنوان‌های دیگری، همچون کاربرد زمین، کاربری اراضی، کاربرد اراضی، نحوه استفاده از زمین یا نحوه استفاده از اراضی یاد میشود، دارای تعاریف مختلفی است، کاربری زمین به طور کلی، عبارت است از:
الگوی توزیع فضایی- جغرافیایی عملکردهای مختلف شهر برحسب نواحی مسکونی، صنعتی، تجاری و فضاهای اختصاص یافته برای موارد استفاده‌اداری، مؤسسات و نهادهای اجتماعی و گذران اوقات فراغت.
به سخن دیگر، کاربری زمین بدان معنی است که از هر واحد زمین در سطح شهر به چه صورتی استفاده میشود و چه فعالیت هایی در ترکیب با هم در قطعات مختلف زمین استقرار می‌یابند.
نحوه استفاده از زمین به عبارت ساده، آن است که در وضع موجود در یک شهر، انواع فعالیتهای شهری اعم از مسکونی، درمانی، آموزشی و مانند آن، در چه میزان، وسعت و سرانه‌هایی به نسبت انواع حوزه‌های شهری و کل شهر و در چه نوع قطعه‌بندیهایی مورد استفاده قرار گرفته است؛ از کل مساحت، نسبت هر یک از این کاربریها چه مقدار است و ارتباط آنها با یکدیگر چیست؟
علاوه براین، تا چه اندازه بین آنها ارتباط منطقی وجود دارد. شناخت این ارتباطات، قطعه‌بندیها، مساحت ها و موقعیت ها در برنامه‌ریزی شهری مورد نیاز است.
زمین در برنامه‌ریزی شهری دارای 2 مفهوم اصلی است:
- یکی به مفهوم یک منبع طبیعی- مانند آب و هوا- که بهره‌مندی از آن برای رفع نیازهای نسل‌های موجود و آینده اهمیت حیاتی دارد؛
- دیگر، به مفهوم نوعی دارایی است که در چارچوب مالکیت خصوصی، به‌عنوان یک کالا تلقی میشود و برای کسب منفعت و درآمد شخصی قابل تملک و خرید و فروش است. ایجاد توازن بین این 2 مفهوم، موضوعی اقتصادی و سیاسی است که امروز در قالب توسعه پایدار مورد توجه قرار دارد. بنابراین، زمین به‌عنوان یک کالای محدود و تجدیدناپذیر، عاملی در تأمین نیازهای مبرم و حیاتی بشر، بستری برای فضای زندگی و یک عامل ارتباطی مهم در ایجاد محیطی قابل زیست، امن و زیبا برای تأمین آسایش بشری بشمار می‌رود، ازاین رو، کاربری زمین شهری و برنامه‌ریزی برای آن، مهم‌ترین ابزار دولت‌ها و سازمان‌های مدیریت شهری، به‌منظور اداره صحیح و منطقی شهرهاست. این عامل، مشخص کننده انواع گوناگون استفاده از زمین، میزان تراکم هر کاربری برروی قطعه زمین، ارتفاع، اندازه و سیمای ساختمانها، چگونگی ترکیب و تداخل انواع کاربریها، اعم از تجاری، مسکونی، فضاهای عمومی و مانند آنها در شهر و حوزه‌های مختلف آن است که در کشورهای صنعتی براساس نظام حوزه‌بندی تنظیم میشود.
الگوی کاربری به جهار دسته تقسیم میشود
- توصیفی
- شبیه سازی
- برنامه ریزی
- ارزیابی
الگوی توصیفی
فقظ به بررسی وضع موجود کاربری زمین و توصیف آن می پردازد.
الگوی شبیه سازی
نیز جهات گسترش آینده شهررا با استفاده از روند کاربری زمین گذشته آن و بدون توجه به محدودیتهای کاربری زمین مورد بررسی قرار می دهد.
الگوی برنامه ریزی
الگویی است که به کمک آن مقادیر یک متغیر تصمیم گیری تحت قیود خاص مورد محاسبه قرار میگیرد این الگو در تصمیم گیری برای مکانیابی فعالیتها نقش ویژه ای دارد.
الگوی ارزیابی
در این الگو وضعیتهای گوناگون مورد بررسی قرار می گسرد و با مقایسه بین آنها دست به انتخاب زده می شود به همین خاطر الگوهای ارزیابی معمولا چند معیاری هستند .
عوارض زمین
کلیه ی پستی و بلندی های زمین را عوارض زمین می گویند که به دو نوع طبیعی و مصنوعی تقسیم می شوند.
عوارض طبیعی
عوارضی که انسان در ایجاد آن دخالت ندارد مانند: کوه یا دره.
عوارض مصنوعی
عوارضی که انسان در ایجاد آن دخالت دارد مانند: پل یا جاده.